Ha Heleen,
Daar stond ik dan tussen Chantal Janzen en Sinterklaas in de fictieve luchtballon van het brugklasdebat. De leerlingen hadden bekende namen in een pot gestopt en een andere bekende naam getrokken. Mijn naam zat er ook bij. Vijf brugklassers vertegenwoordigden Donald Trump, Mark Rutte, Chantal Janzen, Sinterklaas en moi, hun eigen docent Nederlands. Stel dat de luchtballon dreigt neer te storten, wie gooi je er dan als eerste uit? Ik hield m’n hart vast… Maar na een reeks vlammende betogen bleek die keuze voor de klas niet moeilijk: de politici als eerste, die praten alleen maar.
Vorige week waren er verkiezingen op school en deze week hebben we een debatdag voor de examenklassen. Betogen, overtuigen en een standpunt innemen is hier aan de orde van de dag. Debatteren is bij ons een jaarlijks terugkerend onderdeel van het vak Nederlands. Door te debatteren vergroten leerlingen hun spreek- en luistervaardigheden. Het versterkt burgerschapscompetenties als kritisch denken, argumenteren en respect tonen voor de mening van anderen. Dat laatste is misschien nog wel het belangrijkste. Want hoewel het er af en toe verhit aan toe gaat, leren de leerlingen op deze manier hoe ze het onderbouwd en op een beschaafde manier oneens kunnen zijn met elkaar.
Bij elk debat hoort ook een winnaar. Net zoals de Tweede Kamerverkiezing winnaars en verliezers kent. Maar hoe kies je bij een debat, of verkiezingen, een winnaar? Waar stem je op? ‘Iedereen heeft een goed verhaal,’ zei een leerling. ‘Ik ben het met niemand echt eens, maar ook niet helemaal oneens. Waar moet ik dan voor gaan?’ Zonder het zelf te weten beschreef hij het probleem van de zwevende kiezers.
Het luchtballondebat voor de brugklas kent daarom een aangename tussenstap. Voor de uiteindelijke winnaar wordt verkozen, stem je eerst een aantal opties weg. ‘Ik weet altijd wat ik níét wil,’ riep een kereltje van elf jaar oud, ‘maar ik vind het heel moeilijk om te bepalen wat ik wél wil. Dat vindt m’n moeder ook altijd lastig aan mij. Vooral op vakantie.’ Toch zit in dit systeem wellicht een oplossing verscholen voor de zwevers onder ons. Streep eerst eens alle opties weg die je hoe dan ook niet wilt. Kunnen we ons politiek stelsel niet veranderen? Zonder pardon gooien we een aantal partijen uit de luchtballon en de rest moet een coalitie vormen.
Toevallig kreeg ik deze zomer een ballonvaart voor mijn verjaardag in de stad Luxor, Egypte. Het viel me op hoe van bovenaf opeens de scheidingslijn duidelijk zichtbaar werd tussen leefbaar gebied en uitzichtloze woestijn. Op de grond voel je dat minder. Misschien werkt dat in de politiek ook wel zo. Het zou misschien best verfrissend zijn om de formatie in een luchtballon boven Nederland te laten plaatsvinden. Hopelijk levert de afstand met de wekenlange verkiezingscampagne wat lucht op in het formatiegesprek. En wie weet verhoogt ‘het gevoel van neerstorten’ de urgentie om er met elkaar uit te komen. Het mag duidelijk zijn dat in het huidige politieke landschap heel wat kritieke onderwerpen dreigen neer te storten.
Wat het luchtballondebat in mijn brugklas betreft: na de wegstemronde startte een debat over de enige persoon die uiteindelijk in de luchtballon mag blijven zitten. Wie is waardevol genoeg om te behouden? Ik zag mijn mini-me een vurig pleidooi houden: ‘Stem op mij, stem op Janneke! Want ík ben natuurlijk de állerbeste docent Nederlands! En je weet, ik sta hier te speechen, maar de echte ik staat achterin de klas. Ik noteer alle namen die op een ander stemmen. En dan geef ik jullie een onvoldoende voor debat!’
Ook al heb ik m’n twijfels over of hier sprake was van bedreiging en manipulatie richting de kiezers, toch heb ik hard geapplaudisseerd toen ik mezelf glansrijk zag winnen. Eat your heart out, Sinterklaas en Chantal!
Succes met stemmen!
Janneke
*Lijkt het je leuk om ook eens een luchtballondebat met je klas te houden? Bekijk hier de lesbrief uit de methode schooldebatteren van Stichting Nederlands Debat Instituut.
*Afbeelding: Jannekes ballonvaart in Luxor
Hoe was het op school? 