Lieve Heleen,
Ik heb een smartwatch gewonnen. Best wel een mooie. Zo eentje die er niet uitziet als een smartwatch, maar gewoon op een traditioneel horloge lijkt. Ideaal voor mijn niet zo sportieve persoonlijkheid, want een sportief ogend exemplaar zou niet bij me passen. Ik wilde graag een smartwatch om wat actiever te worden. Bijvoorbeeld om mezelf te motiveren meer stappen te zetten. Ik prees mezelf enorm gelukkig, maar na twee maanden actief te zijn gecoacht door mijn niet zo vriendelijke horloge heb ik er al genoeg van. Een luxeprobleem, dat begrijp ik. Maar toch…
Ik had me niet gerealiseerd hoe irritant ik het eigenlijk vind om voortdurend mail- en whatsappberichtjes met een buzzer binnen te voelen komen aan mijn pols, omdat ik daardoor steeds een gevoel van urgentie voel om te moeten reageren. Maar wat ik misschien nog wel vervelender vind is de manier waarop het horloge me aanspreekt. De toon van dit horloge bevalt me niet. Het klokje zal het niet onaardig bedoelen, maar het zit me voortdurend op de huid. Waar mijn vriend -die overigens net zo lui is als ik- door zijn horloge wordt aangemoedigd met blije berichten als: ‘Ga zo door, u heeft de helft van uw doel al behaald!’. Commandeert de mijne ieder uur: ‘Sta op en beweeg!’. Al wanneer ik ‘s ochtends opsta heb ik het niet goed gedaan en start m’n dag met mijn slaapevaluatie en de conclusie dat ik dik wordt van mijn slaapgedrag: ‘u slaapt te weinig, daar krijgt u overgewicht van’, ‘u slaapt te veel, daar krijgt u overgewicht van’, ‘u slaapt te onregelmatig, daar krijgt u overgewicht van’.
Inmiddels heb ik er een sport van gemaakt om mijn horloge voor de gek te houden, zodat ik aan het einde van de dag tóch een complimentje krijg, ook al heb ik dat volgens het strakke regime van m’n klokje niet verdiend. Van leerlingen leerde ik dat als ik met m’n mijn arm schud terwijl ik in de rij sta voor koffie, mijn stappenteller gewoon doortikt. Als je zittend met je arm schudt werkt het niet. Heel raar. Een andere leerling heeft me onder luid aanmoedigen van klasgenoten laten zien hoe zijn smartwatch denkt dat hij zich hevig inspant wanneer hij als een woesteling met beestachtige geluiden en hijgende adem z’n frikandelbroodje naar binnen schrokt. Dat heb ik nog niet geprobeerd.
Zo’n volgsysteem met een zeer aanwezige vermanende houding is dus niets voor mij. Het zal sommige mensen ongetwijfeld goed doen, maar ik voel me bekeken en mijn zelfvertrouwen krijgt een deuk van al dat commentaar. Daarnaast heb ik de hele tijd het gevoel dat ik meer zou moeten doen dan wat ik nu doe, ook op dagen dat ik wél gewoon al mijn doelen behaal en mijn best heb gedaan.
Ik begrijp de discussie over Magister dan ook heel goed, want dat werkt min of meer hetzelfde. Ouders en leerlingen ontvangen van het systeem voortdurend berichtjes over de voortgang van het kind: te laat, de cijfers, etc. Dus ook als je níét van plan was je volop op die voortgang te storten voel je je door die berichten vaak verplicht om er iets mee te doen. Dat werkt twee kanten op. De ouders voelen zich door de magisterberichten verplicht om meteen te reageren en de kinderen voelen zich gecontroleerd door de whatsappberichten die ze hierover van hun opvoeders ontvangen, soms zelfs nog voordat ze zelf de nieuwe cijferoverzichten hebben gecheckt. Ik chargeer de algemene situatie nu een beetje, maar het gebeurt vaker dan je denkt. ‘Ik dacht dat ik zo mijn betrokkenheid liet zien,’ zei een ouder. ‘Het voelt of ze me niet vertrouwen,’ zei een leerling.
Natuurlijk werkt het systeem ook voor heel veel kinderen wél en zijn er ook veel ouders die er minder krampachtig mee omgaan. Natuurlijk is het per kind afhankelijk hoe het gecoacht moet worden en natuurlijk zijn er veel ouders die wel de juiste toon en intensiteit weten te vinden. Maar de eerlijkheid gebiedt me te zeggen dat lang niet alle opvoeders een motiverende toon kunnen vinden. En dat is ook logisch. Opvoeden kan moeilijk zijn. We mogen best mild zijn over die zoektocht. Maar we mogen ons ook best realiseren dat een Big brother is watching you-achtig systeem het slechtste in mensen naar boven kan halen. Mensen die helemaal niet van plan waren hun kind in de nek te hijgen, doen dat opeens toch. Gewoon, omdat het kan. En kinderen die helemaal niet van plan waren om oneerlijk te zijn over cijfers, kunnen opeens dwars reageren vanuit een gevoel van opstandigheid. Opstandigheid omdat ze hun gevoel van privacy kwijt zijn. Het gevoel om zelf regie te kunnen nemen.
Ik herinner me nog goed hoe ik als tiener soms een onvoldoende even voor mezelf bewaarde totdat ik ook een goed cijfer had behaald. Zodat ik daarna -pompidompidom- op quasi volwassen toon aan mijn precies streng genoege ouders voor kon leggen: ‘Ik heb goed én slecht nieuws. Waar zal ik mee beginnen?’ Met mijn ouders had ik de afspraak dat ze niet voor verrassingen wilden komen te staan bij mijn rapport dat vier keer per jaar kwam. Als ik voor die tijd de verantwoordelijkheid nam om tijdig mijn onvoldoendes te delen, hoefden ze echt niet elke week mijn cijferlijst te checken, zoals dat destijds door mijn school werd geadviseerd.
Die mogelijkheid biedt mijn school onze leerlingen nu ook. Vorige week waren we volop in het nieuws omdat n.a.v. een intern onderzoek over stress is besloten om tien weken geen inzage in tussentijdse beoordelingen te geven aan ouders. Ze kunnen alleen cijfers inzien als het kind dat zelf toestaat. Het geeft leerlingen de mogelijkheid om zelf regie te pakken en verantwoordelijkheid te nemen. Lukt dat niet, dan kan de mentor ingrijpen door al dan niet contact op te nemen met ouders. Lukt dat wel, dan zijn we benieuwd of het minder prestatiedruk oplevert. Net als blijkbaar heel veel andere mensen in het land -want poeh, wat een bizarre hoeveelheid aandacht kwam er opeens voor een experiment van slechts tien weken- ben ik ontzettend benieuwd naar de uitkomst van dit onderzoek. En ik vind het ook écht leuk om op een school te werken die open staat voor dergelijke experimenten.
Voor mezelf weet ik inmiddels of een volgsysteem me motiveert of niet. Het antwoord is: ja, omdat het overzicht en inzicht geeft. Maar ik heb de coachberichten en het commentaar uitgezet, want daar word ik gallisch en onzeker van. Ik check het op een zelfgekozen moment en trek mijn eigen conclusies. Ook de doorlopende stroom aan whatsapp- en mailberichten heb ik beperkt tot drie mensen van wie ik graag op de hoogte blijf, omdat ze echt belangrijk voor me zijn. Hoewel iemand, ik zal verder geen namen noemen, daar schaamteloos misbruik van maakt door me tijdens lesuren NRC-berichten te sturen voorzien van urgente uitroeptekens. En dan blijkt het in de pauze om een artikel te gaan over een verdwaalde pinguïn in Australië, die niet begrijpt dat je geen buiksliding kunt maken in het zand van een strand. Niet nodig, wel grappig. Op zulke momenten ben ik zeer tevreden met mijn nieuwe smartwatch.
Liefs!
Janneke
*Afbeelding: BANNER 1984 Orwell Book
Hoe was het op school? 