Poeh, wat veel boeken voor (taal)docenten opeens! Deze week raden we maarliefst twaalf titels aan die interessant zijn als je in het onderwijs werkt. We waren zelf ook verbaasd over de hoeveelheid. We hadden al een interessant lijstje voor leerkrachten samengesteld toen er in aanloop naar de boekenweek opeens een stortvloed aan mooie boeken verscheen. Elke uitgeverij wilde wel een boek uitgeven dat bij het boekenweekthema ‘Je moerstaal’ paste. Stuk voor stuk zijn het interessante verhalen die over taal, lezen en/of lesgeven gaan.
We hadden er natuurlijk een paar kunnen bewaren voor een later moment, maar toch leek het ons beter om ze nu meteen in een overzichtje te plaatsen. Het komt immers niet zo heel vaak voor dat de liefde voor taal zo expliciet onder de aandacht wordt gebracht in boekhandels en bibliotheken. Loop er bij eentje naar binnen en je zult ongetwijfeld een paar van deze titels prominent op de presentatietafels zien liggen.
Uit liefde voor het lezen – Irene Vallejo
Irene Vallejo, bekend van haar bestseller Papyrus, schreef een kort pleidooi over het tijdloze belang van lezen. Ze legt uit hoe literatuur een cruciale rol speelt in het ontwikkelen van ons empatisch vermogen en kritisch denken. Waardoor het van essentieel belang is voor het functioneren van onze democratie. Taal en creativiteit kunnen ons, volgens. Vallejo, hoop bieden in tijden van crisis en verandering. Het is ook Vallejo’s taal en creativiteit die van dit kleine boekje een hoopvolle onderbreking van de dagelijkse beslommeringen maakt. Haar leespleidooi is in schitterende zinnen gegoten en geeft inzicht in de waarde van lezen voor onze gehele maatschappij. Wie op school wil benadrukken dat lezen een gezamenlijk, vakoverstijgend leerdoel zou moeten zijn, hoeft enkel dit pleidooi onder de aandacht te brengen bij collega’s.
Uitgeverij: Meulenhoff | Vertaling: Adri Boon| Verschenen: 19 februari 2025 | €15 | Hier te bestellen
Brieven aan Miyo – Martin Bootsma
Martin is een gepassioneerde docent die het belang benadrukt van de leerkracht als verhalenverteller. Dit doet hij door brieven te schrijven aan zijn stagiaire Miyo. Met praktische tips en voorbeelden doet hij stimulerend leesonderwijs uit de doeken en neemt daarin zijn persoonlijke voorkeur voor de klassieken mee. Hoewel het boek gericht is op het primair onderwijs is het ook voor docenten in de onderbouw van het voortgezet onderwijs interessant om te lezen, omdat het niet zozeer een opsomming van tips voor basisschooljuffen is, maar juist een visie op leesonderwijs bevat dat vanuit een breder perspectief wordt benaderd.
Uitgeverij: Telos| Verschenen: 10 december 2024 | €21.99 | Hier te bestellen
Die goeie ouwe taal – Yoïn van Spijk
Taalwetenschapper Yoïn van Spijk is niet bezig met wat goed en fout is in ons taalgebruik, maar is juist geboeid door hoe onze taal blijft veranderen en daarmee een levende taal is. Yoïn besteedt in Die goeie ouwe taal extra aandacht aan de herkomst van woorden. Het etymologisch woordenboek is zijn lievelingsboek en hij weet zijn plezier daarover uitstekend over te dragen aan anderen. In korte hoofdstukken stort hij een grote hoeveelheid feitjes en komische wetenswaardigheden over zijn lezers uit. Ideaal om regelmatig wat weetjes uit voor te dragen aan leerlingen die zich afvragen waarom ze het vak Nederlands moeten volgen, want: ‘Ik spreek toch al Nederlands?’ Jazeker, maar wat ís dan Nederlands? Hoe spreek jij de taal en hoe spreek ik de taal? En wat zegt dat over ons?
Uitgeverij: Ambo Anthos | Verschenen: 26 februari 2025 | €22,99 | Hier te bestellen
Twee pistooltjes & een dakmus – Annet Huizing
Aan de hand van fragmenten uit volwassen literatuur laat Annet Huizing zien welke paden een schrijver moet of kan bewandelen om tot een volwaardig boek of verhaal te komen. Ze stelt zich daarbij kundig én bescheiden op en neemt je mee in haar gedachtegang over het schrijfproces. In de flaptekst omschreven als: ‘Ze doet daar niet hoogdravend of ingewikkeld over, maar onderzoekt nieuwsgierig de vele afslagen die je als schrijver kunt nemen bij het vertellen van een verhaal’. Moet je zelf schrijven om van dit boek te kunnen genieten? Zeker niet, ook wanneer je meer lezer dan schrijver bent is dit boek om van te smullen. Het laat je meteen anders kijken naar het eerstvolgende boek dat je openslaat.
Uitgeverij: Lemniscaat | Verschenen: 13 februari | €24,99 | Hier te bestellen
Denkend aan Hollands – Khalid Mourigh
Taal laat zien wie je bent, het is onderdeel van je identiteit. Maar wie naar de Nederlandse taal kijkt zal zich verbazen over het feit dat er niet maar één Nederlandse identiteit bestaat. Het Nederlands heeft zich altijd gekenmerkt door veel invloed van buitenaf. We hebben veel leenwoorden en een rijke straattaalcultuur. Antropoloog en taalwetenschapper Khalid Mourigh ging de straat op en langs scholen om onderzoek te doen naar de Nederlandse taal bij de doelgroep die het meest open staat voor het verzinnen en verbuigen van woorden. Hij beschrijft de Surinaams-Nederlandse omkeertaal, bespreekt studentikoze afko’s en verbaast zich over de Gooische R bij een jongen met een Marokkaans-Nederlandse achtergrond. N.a.v. dit boeiende boek over taaldiversiteit is het interessant om ook eens in gesprek te gaan met leerlingen over hun eigen taalgebruik.
Uitgeverij: Cossee |Verschenen: 27 februari 2025 | €22,99 | Hier te bestellen
Hèhè – Paulien Cornelisse
Het boekenweekessay werd dit jaar geschreven door Paulien Cornelisse, o.a. bekend van haar bestseller Taal is zeg maar echt mijn ding en ze is daarnaast cabaretier. Als gastdocent gaf ze vorig jaar les aan buitenlandse studenten in Sheffield die Nederlands studeren en besloot dat ze hen Nederlandser wilde laten klinken. Maar hoe doe je dat? Door de vele onbewuste woordjes toe te voegen die Nederlanders zo ontzettend vaak gebruiken. Maar het blijkt nog niet makkelijk om uit te leggen waarom woordjes als ‘hèhè’, ‘nou’ en ‘gewoon’ zo kwistig worden gebruikt in de Nederlandse taal. Paulien deed er onderzoek naar, deed nieuwe inzichten op via de vragen van haar studenten en schreef er een essay over met de titel: hèhè, over wat we zeggen zonder dat we het doorhebben.
Uitgeverij: Boekenweek 2025 | Verschenen: 12 maart 2025| €5,25 | Hier te bestellen
Meer dan mooie woorden – Jabik Veenbaas
Jabik Veenbaas is schrijver, filosoof en dichter en besloot een boek te schrijven over de roman als levensgids. Aan de hand van twintig romantitels uit de afgelopen honderd jaar bespreekt Jabik hoe de roman een grote rol speelde in de vorming van ons wereldbeeld. Proust, Kafka, Houellebecq schreven meer dan alleen mooie woorden. Wat wilden ze ons vertellen? Wat wilden ze ons leren? Met poëtisch taalgebruik legt Veenbaas uit hoe de mens houvast nodig heeft om de wereld om hem heen te begrijpen en hoe de moderne roman die rol kan vervullen en heeft vervult.
Uitgeverij: Nieuw Amsterdam| Verschenen: 18 februari 2025 | €25,99 | Hier te bestellen
Een lui letterland – Anne Steenhof
Een lui letterland heeft bij verschijning veel stof doen opwaaien, want de kritiek die de jonge basisschooldocent Anne Steenhof op het huidige leesonderwijs en de pabo heeft is niet mis te verstaan. Het moet anders en Anne zegt te weten hoe dat moet. Wees kritisch op het aanbod en durf de lat hoog te leggen. Te veel docenten vinden het, volgens Anne, prima dat hun leerlingen onder hun niveau lezen en geen kwalitatieve boeken met rijke teksten tot zich nemen. Waarom staan we toe dat kinderen ondermaatse boeken blijven lezen, alleen maar omdat ze aangeven dat leuker te vinden? Je laat een kind toch ook niet alleen maar fastfood eten omdat ze meer van patat houden dan van een goed bord spaghetti bolognese? Lang niet iedereen is het met Anne eens en ze heeft dan ook grote voor- én tegenstanders. Ze heeft de knuppel in het hoenderhok gegooid en heeft er in ieder geval voor gezorgd dat veel docenten weer eens even wakker zijn geschud en nadenken over dit onderwerp.
Uitgeverij: Das Mag | Verschenen: 24 april 2024 | €22,50 | Hier te bestellen
Ik ga tóch iets zeggen – Aaf Brandt Corstius
Wie Aafs columns in de Volkskrant leest weet dat ze met geamuseerde blik het wekelijkse vragenuur van de Tweede Kamer gadeslaat en daar verslag van doet. Wat voor taal bezigen politici eigenlijk en waarom? Aaf prikt moeiteloos door de brei aan metaforen, voortdurend terugkerende stijlfiguren, wollig en ontwijkend taalgebruik heen. Wie lesgeeft in het voortgezet onderwijs weet dat mediawijsheid tegenwoordig een wezenlijk onderdeel is van de vakken Nederlands en maatschappijleer. Wat is waar en wanneer word je iets op de mouw gespeld? Wanneer is er sprake van een onjuiste redenering en hoe zorg je ervoor dat je je niet om de tuin laat leiden? De columns van Aaf geven hierbij veel inzicht en laten op een komische manier zien hoe talig het politieke spel kan zijn.
Uitgeverij: Meulenhoff | Verschenen: 4 maart 2025 | €17.50 | Hier te bestellen
Misschien moet je iets lager mikken – Milio van de kamp
Hoewel we graag geloven dat in Nederland iedereen gelijke kansen heeft, gaat die vlieger toch echt niet voor iedereen op. We staan massaal achter de uitspraak: ‘Als je hard genoeg werkt, dan kom je er wel’. In het boek Misschien moet je iets lager mikken laat Milio zien dat het in het echte leven voor veel kinderen niet zo werkt. Hoewel het hem zelf wel gelukt is om van het vmbo door te stromen naar de universiteit, maakt hij als ervaringsdeskundige inzichtelijk hoe armoede en maatschappelijke ongelijkheid voor oneerlijke kansen in het onderwijs -en daarmee in het leven- zorgen. Het is goed om je daar als docent bewust van te zijn en dit boek kan daarbij helpen.
Uitgeverij: Atlas Contact | Verschenen: 21 juni 2024 |€15 | Hier te bestellen
Is het voor een cijfer? – Johannes Visser
Jongeren ervaren steeds meer stress door school. De prestatiedruk is voor sommige leerlingen enorm en dit wordt o.a. veroorzaakt door de grote hoeveelheid cijfers die leerlingen moeten halen. Steeds minder leerlingen slaan de boeken open omdat ze intrinsiek gemotiveerd zijn iets nieuws te leren. In een maatschappij waar alles draait om diploma’s sprinten jongeren van cijfer naar cijfer. Journalist Johannes Visser won twee keer de Nationale prijs voor onderwijsjournalistiek en is oud-docent Nederlands. Hij onderzocht de cijfercultuur op scholen en de gevolgen op het welzijn en de motivatie van leerlingen. Een boeiend boek(je) met rake conclusies.
Uitgeverij: De correspondent| Verschenen: 7 november 2023 | €15 | Hier te bestellen
Maar dat begrijp jij toch niet – Karim Amghar
Karim is onderwijscolumnist voor Trouw en geeft les op het MBO. Hij maakt zich hard voor een andere benadering van beroepsonderwijs, want zoals er vandaag de dag over MBO wordt gesproken is ronduit schandalig. MBO’ers krijgen minder kansen, minder salaris en minder waardering dan theoretisch opgeleide mensen. Terwijl juist de MBO’ers onmisbaar zijn voor onze samenleving. Karim’s pamflet over beroepsonderwijs legt een imagoprobleem bloot waar onbewust ook veel docenten aan bijdragen. Het zou al helpen als we onze taal omtrent ‘hoger’ en ‘lager’ onderwijs zouden aanpassen. Karims boek zet je aan het denken en houdt je een spiegel voor.
Uitgeverij: De correspondent| Verschenen: 11 februari 2025 | €15 | Hier te bestellen
Hoe was het op school? 