Het meisje dat er niet mocht zijn – Wilma Geldof – Tip van Janneke

Binnenkort vieren we 80 jaar vrijheid. Het huidige wereldtoneel bewijst dat een leven in vrijheid geen vanzelfsprekenheid is. Reden te meer om een leestip te besteden aan het onlangs verschenen jeugdboek Het meisje dat er niet mocht zijn. Het is geschreven door Wilma Geldof, die bekend staat om haar indringende jeugdromans over de Tweede Wereldoorlog. Eerder verschenen van haar de jeugdboeken Elke dag een druppel gif en Het meisje met de vlechtjes.

Oorlogsromans zijn gelukkig al lang niet meer zo zwart-wit als ze weleens geweest zijn. Er worden prachtige verhalen geschreven over het grijze gebied tussen goed en fout. Wilma beschrijft het leven van een jonge vrouw, Nora, die zich in dat schemergebied tussen goed en fout begeeft door enerzijds verzetskranten rond te brengen en anderzijds verliefd te worden op een nazi. Haar dochter, Ditte, groeit op in een wereld waar geen ‘grijze verhalen’ mogen bestaan. Wie opgroeit vlak na de oorlog draagt de trots of de last met zich mee van zijn of haar goede of foute ouders.

In het jaar dat het Eichman-proces start, 1961, krijgt Ditte de opdracht om samen met haar Joodse klasgenootje Rivka onderzoek te doen naar hun eigen oorlogsverleden. Ditte weet daar bijna niets vanaf en is ook niet op de hoogte van wie haar echte vader is. Wanneer Ditte haar moeder probeert te interviewen wisselt het boek voortdurend van perspectief. We lezen over Dittes honger naar informatie tijdens haar onderzoek. En we lezen de pijn van haar moeder wanneer ze terugdenkt aan vroeger. Bevrijdingsdag was voor Nora een traumatische dag.

Wilma deed uitgebreid onderzoek naar de afrekening en wraakacties op jonge vrouwen die vlak na de bevrijding plaatsvonden. Hoewel er geen bewijs voor is, lijken de vernederingen voor ‘moffenmeiden’ grootschalig te zijn georganiseerd. Het lijkt te toevallig dat er op zo’n grote schaal jonge meisjes zijn kaalgeschoren en met hakenkruizen zijn beklad. Waarom werden die meiden direct als de grootste misdadigers behandeld en in interneringskampen gestopt? Waarom richtte de woede van het volk zich niet meteen tot de agressors? Het verhaal van deze meiden was tot nu toe onderbelicht in de jeudliteratuur en zij krijgen via Wilma een stem.

In een tijd waarin steeds minder ruimte lijkt voor nuance, is een boek als dit van grote waarde. Het doet een beroep op het gevoel van medemenselijkheid. Het legt de persoonlijke en daardoor ook de maatschappelijke impact bloot die ontmenselijking met zich meebrengt, ongeacht of dat een partij betreft aan de goede of de foute kant van de geschiedenis.

Het verhaal van Ditte en haar moeder maakt indruk door de ingetogen beschrijving van de rauwe emoties die komen kijken bij het maken van verkeerde keuzes in oorlogstijd en de levenslange gevolgen daarvan. Het laat je verder kijken dan het conflict zelf, waardoor je je realiseert dat na bevrijding de vraag ‘hoe nu verder?’ moet worden gesteld om daadwerkelijk met elkaar in vrijheid verder te kunnen leven. Dat gold voor de Tweede Wereldoorlog, maar dat geldt ook voor alle conflicten die momenteel bijna dagelijks het journaal passeren. Wraak en uitsluiting kan daarbij -hoe begrijpelijk die emotie ook is- nooit de oplossing zijn. Het meisje dat er niet mocht zijn maakt die processen inzichtelijk.

Dit delen:

Gerelateerd

Een reactie plaatsen Reactie annuleren