Het voelt komisch om fan te zijn van een leeftijdsgenoot, maar in het geval van Joost Oomen is dat bij mij toch echt wel het geval. Of het nu om zijn poëzie, columns of voorstellingen gaat, in alle gevallen laaf ik me graag aan zijn originele gedachtekronkels en zijn rake, zachtaardige kijk op de wereld.
Ik bezocht deze week zijn voorstelling Alle dichters hebben gouden helikopters, waarin hij uitlegt wat poëzie is en hoe hij ons als dichter en theatermaker niet op het verkeerde been, maar wel op een ánder been wil zetten. De wereld is volgens Joost een prachtig machientje, mits je het in je hebt om je te verwonderen. Poëzie kan je daarbij helpen: ‘Dichters houden zich bezig met dingen die niet te begrijpen, maar wel te voelen zijn.’
Nadat hij als een zonderling figuur in een lange trenchcoat gevuld met boeken het toneel op is geschuiveld legt Joost uit hoe verbeeldingskracht werkt: ‘Een universum dat ik alleen door het te zeggen heb geschapen.’ Hij illustreert hoe hele dagelijkse elementen gecombineerd kunnen worden tot een roerend beeld. Het hoeft niet eens echt te bestaan om wel echt te kunnen raken. Een rivier van kaasfondue, een klaproos op een boterham of een openstaand blik Nesquik in de regen.
Bij zijn theatercollege over gedichten en poëzie laat hij rijm, metrum en dichtvormen bewust links liggen. Hij haalt grote dichters aan, vertelt over hun fratsen en draagt hun werk gepassioneerd voor. Hij wijst ons erop dat een gedicht niet altijd poëzie is en dat poëzie niet altijd een gedicht is. Zijn verhaal is niet hoogdravend, maar ook niet te simpel. Het is voor iedereen goed te volgen en tegelijkertijd niet te begrijpen, dat is juist het mooie ervan. Hij legt uit hoe poëzie in en om ons heen is, bij iedereen, zolang je open staat om te voelen. Het is troostrijk en het verlicht: ‘Poëzie is als een dun laagje ijs op een diep meer vol zwart water, waarop je kunt zwieren.’
Ik zou willen dat ik met hetzelfde vuur, maar vooral met hetzelfde fraaie taalgebruik, aan mijn leerlingen zou kunnen uitleggen hoe creatieve taal, een rijk voorstellingsvermogen en de bereidheid om je te laten verwonderen bij kunnen dragen aan een mildere samenleving. Deze voorstelling zou een perfecte introductie zijn voor het blok poëzie in de bovenbouw, maar zou ook niet misstaan als gastcollege maatschappijleer. In zijn voorstelling komt Joost’ behoefte om poëzie benaderbaar te maken samen met zijn behoefte om de relevantie van kunst en cultuur – en van afwijken van de norm – te benadrukken, zodat daar meer ruimte en begrip voor komt in onze cultuurverschralende maatschappij.
Wie weleens Oomens columns leest weet dat hij in het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant regelmatig zijn visie deelt over van alles wat als ‘raar’ en ‘gek’ wordt bestempeld in de actualiteit. Hij breekt een lans voor alles wat anders is en wijst zijn lezers op de schoonheid daarvan. Het baart hem zorgen dat daar steeds minder ruimte voor lijkt te zijn en richt zich in deze voorstelling dan ook tot de nieuwe premier: ‘Ik wil een premier die uitblinkt in ontroering.’ Want in een wereld waar daar geen ruimte meer voor is, daar is geen ruimte meer voor dichters, voor mensen zoals hij. En zo’n wereld is dichterbij dan je denkt. Dat maakt Joost pijnlijk duidelijk door een verhaal te vertellen over twee Oekraïnse dichters die om het leven zijn gebracht.
Zijn slotwoord is aan onze nieuwe premier gericht, waarna Joost Oomen uiteindelijk nog een ontroerend beeld oproept dat je metaforisch op de kunst -poëzie in het bijzonder- en andersdenkenden zou kunnen betrekken: ‘Ik ben een heel klein kurkje. En je moet me redden…’
Alle dichters hebben gouden helikopters is geschikt voor jongeren vanaf 14 jaar. Hoewel je deze voorstelling alleen nog in maart kunt bezoeken willen we onze (friese) lezers er graag op wijzen dat de voorstelling nog speelt in o.a. Leeuwarden. Bekijk hier de hele speellijst.
Leuk voor in de les:
Elementen van deze voorstelling komen ook terug in de poëzieworkshops van het Poëziepaleis die o.a. door Joost Oomen worden aangeboden voor het primair- en voortgezetonderwijs. Deze zijn hier te boeken.
Iedereen die zich zonder een live-bezoek wil verdiepen in het werk van Joost Oomen wijzen we graag op zijn laatste dichtbundel Lievegedicht en zijn instagram-initiatief Poëzie is een daad. Inmiddels is er van Poëzie is een daad ook een bloemlezing verschenen in boekvorm met de titel Alle dagen poëzie met daarin gedichten van bekende en minder bekende dichters.
Wekelijks verschijnt er een column van Joost in het Dagblad van het Noorden en de Leeuwarder Courant n.a.v. de actualiteit. Deze zijn ook terug te lezen op Joost Oomens instagramaccount.
Hoe was het op school? 