Zingzinnen: Zoë Livay & Spinvis

Het nieuwe schooljaar ging deze week voor Heleen van start en Janneke start maandag weer. Daarmee gaan we alweer het vierde jaar in van Hoe was het op school. Een mooi moment om iets nieuws te beginnen: een muziekrubriek! Nederlandstalige muziek is populairder dan ooit, zeker onder jongeren. Door die populariteit wordt het aanbod steeds groter en diverser. Daar zijn wij ontzettend blij mee, want we luisteren al jaren graag naar muziek in onze eigen taal.

Waar Engelsen en Fransen trots zijn op hun eigen taal en dat ook met plezier onderdeel maken van hun taalonderwijs, daar vinden we het in Nederlands onderwijs nog wel eens moeilijk om de Nederlandse lessen los te zien van het functionele gebruik ervan. Zonde, want het taalgebruik gaat ook op functioneel niveau vooruit wanneer het de taal van de emotie wordt en wanneer er liefde voor de taal zelf wordt gevoeld. Het geschreven woord, zoals in romans en poëzie, is niet voor iedereen de juiste vorm om die liefde te voelen en ontwikkelen. Het gezongen woord boort -deels- weer een hele andere doelgroep aan.

We grijpen elke kans aan die jongeren mogelijk van de taal leert genieten. Het loont, wat ons betreft, dan ook de moeite om de taal van Nederlandse artiesten te betrekken in je les. We merken dat collega’s het soms moeilijk vinden om artiesten en liedteksten te vinden met rijk taalgebruik en daarom lichten we er vanaf nu af en toe een paar voor jullie uit. Deze keer kozen we voor muziek met het thema ‘zomer’.

Tip van Janneke: Huisje aan de zee – Zoë Livay

“Ik leerde de Rotterdamse Zoë kennen via het tv-programma Dreamschool en het viel me meteen op dat de jongeren van haar onder de indruk waren omdat ze hun gevoelens zo goed onder woorden kan brengen in haar nummers. Mijn eigen leerlingen konden dat meteen beamen en wezen me erop dat ze dan ook niet voor niets door veel muziekkenners als aanstormend talent wordt gezien.

Ze maakt indruk met nummers als Patronen, Iemand anders en 2017, waarin ze zingt over de relatie met haar moeder, hoe ze zichzelf verliest voor een ander en over het overslaan van de havo. Specifiek haar taalgebruik wordt door de jongeren speciaal gevonden en dat kan ik me goed voorstellen met zinnen als: ‘Wat we meemaken is niet wie wij nu zijn’, ‘Wie ga je nog tegenkomen als je altijd weggelopen bent’, ‘Wat kan je aan iemand geven als je alles al gegeven hebt’ en ‘Het zijn maar patronen die eventjes sterker zijn dan wij. Ik maak me geen zorgen, want niets is voor altijd.’

Persoonlijk haakte ik bij de fans van Zoë aan toen ze met Snelle een nummer schreef over iets doen waar je gelukkig van wordt, juist als je het eventjes moeilijk hebt. ‘Zing maar alsof je de tekst wel kent | Dans maar alsof je een danser bent |Fluit ook al ken je de helft niet |Van de melodie.’ Het nummer kwam voor mij op een moment dat ik het privé even zwaar had en het gek voelde om te lachen terwijl ik ook heel verdrietig was. Ook voor mij bracht Zoë een gevoel onder woorden waar ik troost uit haalde: ‘Niemand krijgt spijt van geluk | Wat niet af hoeft kan eigenlijk niet stuk.’

Deze zomer bracht ze het nummer Huisje aan de zee uit en verwoorde daarmee een gevoel dat heel veel mensen hebben als de zomervakantie er bijna aan komt. Je wordt volledig in beslag genomen door de dagelijkse verplichtingen (‘Zeven dagen stormen | Alles komt weer tegelijk | Zeg me waar te zoeken |Kan er pauze op de tijd.’) terwijl je het liefst je tijd en aandacht wilt besteden aan de mensen die je lief hebt: ‘Haal me op, neem me mee | Ik wil een bubbel voor ons twee | Ik wil uren als minuten | In een huisje aan de zee’. Een heerlijk refrein dat in je hoofd blijft hangen en dat ik de hele zomer heb geneuried. Terloops beschrijft ze haar relatie ook nog op een manier die ik heel charmant vind: ‘Jij de rots, ik de branding.’ Interessant om met de voeten in het zand eens te bespreken met je relatie of je vriendschap: is één van jullie de rots en de ander de branding? Kun je allebei zijn?”

Tip van Heleen: Ik wil alleen maar zwemmen – Spinvis

Spinvis leerde ik kennen doordat mijn eigen kinderen het meeterugnamen van hun vakantiekampen. Net als jij en ik werden ze ’s ochtends wakker met muziek die bij het kampthema past en je niet dagelijks op de radio hoort. Op die manier werd hun en onze smaak beïnvloed en het gevoel van melancholie gewekt als je in een andere situatie de betreffende muziek tegenkomt.

“Ik wil alleen maar zwemmen” is een zin die door mijn hoofd danst als ik in het prachtige Zweden langs een helder meer kom met op de achtergrond een bos met hoge naaldbomen en verder helemaal niets. De plons is magisch, prikkelend en laat me zweven door het schone koude water. Het is dat ene lichte zinnetje dat achter me aan dwarrelt, zonder moeilijk te doen over de diepere betekenis of de poëtische zinnen uit het lied.

In mijn lessen LeVo (Levensbeschouwelijke Vorming) en Nederlands heb ik vaak Nederlandstalige muziek gebruikt. Soms om grammatica- of spellingsopdrachten op los te laten, vaak om een gevoel aan te wakkeren. Eigenlijk was mijn eigen motivatie altijd om leerlingen kennis te laten maken met werk van artiesten die, voor mij, de wereld kleur geven.

Vorig jaar speelde Spinvis in Leeuwarden, ik had kaarten gekocht voor mijzelf en onze dochter. Toen het optreden bijna begon bleek een deel van haar vrienden er ook te zijn en niet veel later stond ik tussen een club 18-jarigen te genieten van het dromerige, poëtische, beschrijvende en ook swingende werk van Spinvis. We genoten allemaal op onze eigen manier, met onze eigen associaties en werden op onze eigen momenten geraakt. “En als je omkijkt zie je net nog iets wat niemand had gezien.” Zo is het volgens mij bedoeld.