Als de dood zucht, houd ik mijn adem in – Lex Paleaux – Tip van Heleen

“Goedemorgen Heleen, ik zag je reactie op de post van Scheltema van mijn nieuwe roman. Mijn debuut Winterwater kwam in 2020 uit en speelt zich af in Fryslân, waar mijn wortels liggen. Het boek heeft op vele literatuurlijsten gestaan en de tweede plaats bereikt op de Noord-Hollandse onderwijsprijs. Is het wellicht leuk dat mijn uitgeverij en ik jou een exemplaar van mijn nieuwe roman sturen voor je school?“ – Lex Paleaux

Lex Paleaux nodigde me uit zijn boek te lezen. Op basis van de cover en de titel had ik ‘m zelf niet gekozen, denk ik. Een man in een dwangbuis, die je vanuit de binnenflappen van het boek aanstaart met een blik die ik niet direct kan plaatsen. “Als de dood zucht” is ook al niet een mededeling die ik vanonder mijn kussen graag tegenkom. Toch belandde het boek dat Lex’ uitgever me stuurde onder mijn kussen. De man ‘met die blik’ hield mij niet uit mijn slaap vanwege zijn foto of zijn enge titel. Zijn boek bleek ik te lezen met de vaart van een avonturenroman, dus ik legde het pas weg als mijn armen zo begonnen te tintelen dat het leek of ze in een dwangbuis zaten.

Frank is zeventien als hij in een woongroep, met veel structuur en duidelijke regels, belandt. Zijn ouders zijn omgekomen bij een ongeluk. De oom en tante, die hem in hun gezin opnamen, zijn bij een brand thuis, overleden. Wat voor start kun je hebben in je leven en waar vind je een thuis? “Een ‘thuis’ is een plek waar je het fijn hebt en graag bent. Waar het warm en gezellig is en er een groot vloerkleed op een houten vloer ligt, of een hoogpolig tapijt waar je voeten in verdwijnen.”

Feiten en fictie wandelen hand in hand door dit verhaal dat zich afspeelt in een psychiatrische jeugdkliniek in de jaren negentig, lees je in de binnenflap van het boek. De acht jongeren, die je leert kennen, zitten er niet voor hun plezier. Ze zijn allemaal beschadigd en het lukt ze, op dat moment, niet te functioneren in een ‘normale’ school- en thuissituatie. Hoe zwaar de rugzakken ook zijn, die deze jongeren mee meedragen, het blijven ook ‘gewoon’ jongeren die verliefd worden, uitdagen, experimenteren, verlangens hebben en op avontuur willen gaan.

Waar je in het begin van het boek mee gaat in een staat van continue overprikkeling, kun je dat na verloop van tijd loslaten. De overprikkeling maakt plaats voor interesse in de bewoners van de kliniek en hun begeleiders. Heel zorgvuldig maakt Frank ruimte om de anderen te leren kennen en hij neemt mij als lezer daarin mee. Op een respectvolle manier worden de verschillende karakters uitgediept, ik geloof ze allemaal. Met ingehouden adem of met een schaterlach word ik uitgenodigd ze te omarmen.

“Vanuit de achteruitkijkspiegel zag zijn vader hem zwaaien, bij het instappen port hij hem in zijn zij. “Wie is dat?” “Dat is Fenna.” “Is ze verliefd?” De auto rijdt achteruit. “Ja pap, ze is verliefd.””

Als je bijna een soort harmonie lijkt te herkennen, ondanks alle littekens, het strenge regime en de dokter die wel erg veel in zijn boekje schrijft, ontdek je wel heel plotseling dat niets is wat het lijkt. Een verrassende wending aan het einde laat je nog even natintelen en misschien zelfs het boek gelijk nog een keer pakken.

“Reactie op de weerstand die je voelde kan in kort over zijn: Het leven is nu eenmaal niet voor iedereen gekleurd door confetti en ballonnen. De zelfkant van de maatschappij is rafelig en het zal je verbazen hoeveel jongeren op je school zich in een of meerdere bewoners zullen herkennen.” – Lex Paleaux

Dit delen:

Gerelateerd