De kleuren van de zee – Miriam Bruijstens – Tip van Janneke

Het queer joy-boek De kleuren van de zee verscheen precies op het juiste moment. Vlak voor de zomer nodigde de prachtige omslagillustratie van Miranda Zantingh meteen uit om dit boek in te pakken en mee te nemen naar het strand. Schrijfster Miriam Bruijstens schreef een positieve YA-roman over zomerse zwemsessies, nieuwe vrienden en liefde in de lucht.

Wanneer Hannah een vuurtoren in de verkoop ziet staan haalt ze haar beide vaders en moeder over om daarnaartoe te verhuizen. Zo belandt ze aan het begin van de zomer in een klein dorpje, waar ze al snel nieuwe vrienden maakt op het strand. Het is een perfecte vakantie, waarin Hannah het ene na het andere vrolijke avontuur beleeft. Zoals elke tiener zit ook Hannah zichzelf soms een beetje in de weg. Ze is nog nooit verliefd geweest en haar ADHD maakt het moeilijk om snel haar draai te vinden in haar nieuwe omgeving.

Als ervaringsdeskundige was ik nieuwsgierig naar het aangekondigde ADHD-element, want dat kan wel wat representatie in de jeugdliteratuur gebruiken. De moeilijkheden waar hoofdpersoon Hannah tegenaan loopt zullen voor sommige lezers herkenbaar zijn. Moeite hebben met opstarten, met nieuwe routines vinden of simpelweg vergeten te eten. Via het ik-perspectief krijgt de lezer goed mee hoe het uitvoeren van dagelijkse activiteiten opeens doorkruist kan worden door een spontane ingeving.

Wanneer een tiener worstelt met zijn of haar ADHD-diagnose kan dit verhaal een feest van herkenning zijn. Maar wie volledig oké is met zijn of haar ADHD-diagnose kan het als vervelend ervaren dat iets wat normaal voelt opeens wordt geproblematiseerd of als afwijkend wordt bestempeld. ADHD kent vele facetten en dit is slechts één van de vele vormen. Ik werd dan ook aangenaam verrast door Miriams nawoord, waarin ze uitlegt niet het verhaal van dé ADHD’er te hebben opgeschreven. Ze geeft een kwetsbare en hier en daar komische inkijk in het leven van slechts één ADHD-meisje. Het is goed om dat gegeven in het achterhoofd te houden tijdens het lezen.

Op insta en in het nawoord is schrijfster Miriam Bruijstens heel openhartig over zichzelf en benoemt nadrukkelijk de dingen zoals ze zijn. Ze ontleent daaraan een deel van haar identiteit: ze is feminist en queer, heeft MS en ADHD. Gezien haar achtergrond begrijp ik dat ze de urgentie voelt om dergelijke zaken in de jeugdliteratuur te representeren. Dat proef je terug op elke bladzijde van het verhaal. Miriam wil dingen bespreekbaar en herkenbaar maken, maar lijkt zich tijdens het schrijven te hebben afgevraagd of die boodschap wel duidelijk overkomt. Wat mij betreft hoeven niet alle issues expliciet te worden benoemd of uitgelegd. Juist de hoofdstukken waarin op speelse en lichtvoetige wijze wordt beschreven hoe Hannah staat te dralen en te dromen zonder de ADHD-stoornis te benoemen, leveren een glimlach op van herkenning. Sommige kwetsbare zaken komen soms juist beter uit de verf wanneer het verhaal zélf kan spreken, want dat is sterk genoeg.

Of het helemaal realistisch is dat bijna alle personages queer zijn? Daar kunnen we duidelijk over zijn, dat is het niet. Toch heeft het in dit geval wel iets charmants. Miriam Bruijstens schrijft met De kleuren van de zee een handreiking naar alle jongeren die onzeker zijn over hun geaardheid en lijkt ze met een hartekreet toe te willen schreeuwen: ‘Wees jezelf, je mag er zijn!’ Volgens mij komen alle letters van LHBTQIA+ wel voorbij en mocht de cishetero-lezer zichzelf nog missen in dit verhaal… ook daar is door Miriam aan gedacht: ‘Zoals in veel boeken de token gay niet ontbreekt, ontbreekt in dit boek de token straight niet.’

Op de token straight na heeft geen enkel personage een doorsnee leven. Miriam heeft werkelijk aan élke minderheid gedacht. Of het nu gaat om geaardheid, gender, fysieke handicaps, mentale uitdagingen, een rottige jeugd of andere bijzondere thuissituaties. In De kleuren van de zee zit een hoeveelheid kleurrijke karakters waar je volgens mij wel drie romans mee had kunnen vullen. Er moet me van het hart dat de grote hoeveelheid uitzonderlijke personages me soms een beetje kriebels bezorgde. De diversiteit in het verhaal is wel heel erg politiek correct en blijft door de grote hoeveelheid wat aan de oppervlakte. Het is wellicht een tikje té compleet, maar mogelijk is dat een kwestie van smaak.

De kleuren van de zee is een boek dat hedendaagse thema’s aan de kaak wil stellen zonder activistisch over te komen. Er wordt daarbij voortdurend de nadruk gelegd op alles wat afwijkt van de norm, ingepakt in een zachte deken van acceptatie en liefde. Daar moet je van houden. Voor mij persoonlijk had het iets meer buiten de lijntjes gemogen. Miriam schrijft in haar nawoord dat ze een zachtaardig, lief boek wilde schrijven over mensen die zijn zoals ze zijn. En dat is gelukt. Naast alle jeugdboeken waarin dergelijke thema’s vaak gepaard gaan met veel hardheid en trauma’s is het verfrissend om eens een feel good-verhaal te lezen over een ruimdenkende tiener die zich ontwikkelt volgens ‘het boekje’, met hier en daar wat gebruikelijke hormonale verwarring en wat hobbels.

Het is een vriendelijk voortkabbelend zomerboek geworden over een zonnig queermeisje met ADHD, die in een veilige omgeving mag ontdekken wie ze is. Dat wens je, naar wat voor geaardheid of karakterontwikkeling dat ook mag leiden, elke tiener toe.

Dit delen:

Gerelateerd